عفونت خون یا سپسیس چیست؟
عفونت خون در شرایط حاد سپسیس نامیده می‌گردد. در واقع سپسیس یک بیماری خطرناک است که در آن بدن با عفونت شدیدی که به وسیله جریان خون پخش می‌گردد، مبارزه می‌نماید. اگر یک بیمار سپتیک گردد، ممکن است فشار خون پایین در آن شخص منجر به گردش خون ضعیف و کمبود خون در بافت و اندام های حیاتی او گردد. این شرایط شوک نامیده می‌گردد و گاهی اوقات به عنوان شوک سپتیک شناخته می‌گردد تا از شوک های ناشی از افت فشار خون تشخیص داده گردد. این شرایط می‌تواند در نتیجه عملکرد سیستم دفاعی بدن و یا به خاطر وجود مواد سمی ساخته شده توسط عامل آلوده خون حاد تر گردد. احتمال بهبودی و زنده ماندن بیمار بستگی به عواملی چون شرایط بیمار، زمان تشخیص بیماری، اندامی که دچار عفونت شده و سن بیمار دارد.
ابتلای کودک به سپسیس باکتریایی
ابتلای کودکان به این عارضه زیاد اتفاق نمی‌افتد، اما گاهی اوقات یک باکتری با قدرت بیماری‌زایی بالا می‌تواند راه خود را به جریان خون کودک باز کند. رایج‌ترین باکتری‌های عامل سپسیس هموفیلوس آنفلوانزا و استرپتوکوک پنومونیه که پنوموکوک نیز نامیده می‌شود، هستند و خوشبختانه شانس آنها برای آلوده کردن کودکانی که واکسیناسیون خود را به‌موقع انجام داده‌‌اند، اندک است. واکسن هیب تا حدود زیادی بیماری‌های دوران کودکی ناشی از هموفیلوس آنفلوانزا را از بین برده و برخی مطالعات نشان داده است واکسن پنوموکوکال؛ پرونار، که اخیراً معرفی شده، خطر ابتلا به عفونت‌های پنوموکوک را بیش از ۹۰ درصد کاهش می‌دهد.
علائم و نشانه های عفونت خون یا سپسیس
افرادی که از این بیماری رنج می‌برند، به یک عفونت جدی مبتلا هستند. تب و احساس ناخوشی، غش، ضعف یا گیجی از علائم اولیه سپسیس است. در این حالت، ضربان قلب و تنفس سریع‌تر از حد معمول می‌شود. این بیماری در صورت درمان نشدن، به اندام‌های بدن آسیب می‌رساند، تنفس را دشوار کرده، باعث اسهال و حالت تهوع می‌شود و اختلال ذهنی ایجاد می‌کند. برای تشخیص بیماری سپسیس باید عفونت احتمالی یا تأیید شده و تمام علائم زیر را داشته باشید:
- افزایش و کاهش دمای بدن
- لرز
- افزایش ضربان قلب و تنفس
- کاهش سطح هوشیاری
- هذیان گویی و گیجی
- خونریزی‌های کوچک زیر پوستی (که می‌تواند به صورت تغییر رنگ پوست یا به صورت نقطه‌های کوچک قرمز باشد)
- درد مفاصل مثل ستون مهره‌ها
- احساس درد در مچ دست، ران، آرنج و زانو
در بدترین وضعیت، عفونت خون می‌تواند باعث افت سریع فشار خون شود که به آن شوک عفونی گفته می‌شود.
عوامل خطر عفونت خون یا سپسیس
عواملی که ممکن است خطر بروز این بیماری را افزایش دهند، عبارتند از:
- افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی
- زخم یا صدماتی مانند سوختگی
- سن ( سپسیس در سالمندان شایع تر است.)
- سیستم ایمنی بدن ضعیف و ابتلا به دیابت و سیروز
- بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان
- استفاده از دستگاه های تهاجمی مانند سوند داخل وریدی یا لوله های تنفسی.
تشخیص سپسیس
اگر علائم سپسیس مشاهده شود، پزشک آزمایشاتی را برای تشخیص و تعیین شدت عفونت تجویز می کند.
۱. یکی از اولین آزمایش ها آزمایش خون است. خون شما از نظر عوارضی مانند موارد زیر بررسی می‌شود:
- عفونت
- مشکلات لخته شدن
- عملکرد غیر طبیعی کبد یا کلیه
- مقدار کاهش اکسیژن
- عدم تعادل در مواد معدنی به نام الکترولیت ها که بر میزان آب بدن و همچنین اسیدیته خون تأثیر می گذارد.
بسته به علائم و نتایج آزمایش خون، پزشک ممکن است آزمایشات دیگری را تجویز کند، از جمله:
- آزمایش ادرار (برای بررسی وجود باکتری در ادرار)
- آزمایش ترشح زخم (برای بررسی وجود زخم باز برای وجود عفونت)
- آزمایش ترشح مخاط (برای شناسایی عامل عفونت)
اگر پزشک شما نتواند منبع عفونت را با استفاده از آزمایش های فوق تعیین کند، ممکن است برای مشاهده داخل بدن موارد زیر را درخواست کند:
- اشعه ایکس: برای مشاهده ریه ها
- سی تی اسکن،: برای مشاهده و تشخیص در صورت عفونت های احتمالی آپاندیس، پانکراس یا روده
- سونوگرافی: برای مشاهده عفونت در کیسه صفرا یا تخمدان ها
- اسکن MRI:برای شناسایی عفونت های بافت نرم
درمان سپسیس باکتریایی در کودک
درمان سریع عفونت خون ضروری است، زیرا عفونت می‌تواند به‌سرعت به بافت‌ها و دریچه‌های قلب گسترش بیابد. در صورت بروز عفونت خون احتمالا نیاز است بیمار در بیمارستان بستری شود. اگر سپسیس درمان نشود، می‌تواند به سرعت به شوک سپتیک و حتی مرگ تبدیل شود. پزشکان از برخی داروها برای درمان سپسیس استفاده می کنند، از جمله:
- آنتی بیوتیک برای مبارزه با عفونت
- داروهای اتساع کننده عروق برای افزایش فشار خون
- انسولین برای تثبیت قند خون
- کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب
- مسکن
متخصصان می‌گویند حدود نیمی از کودکان مشکوک به ابتلای سپسیس بستری می‌شوند. وقتی پزشک تشخیص سپسیس را تأیید کند، کودک خوردن آنتی‌بیوتیک‌ها را ادامه خواهد داد. باز هم با توجه به تشخیص پزشک، این کار می‌تواند در بیمارستان یا خارج از آن انجام شود. عفونت باید در حدود یک هفته از بین برود، اما بسیار مهم است که مطمئن شوید کودکتان دورۀ کامل آنتی‌بیوتیک را می‌خورد و هر میزان و زمان برای مراجعه و پیگیری که پزشک گفته است، انجام شود.
بهبودی و چشم‌انداز درازمدت
عفونت خون می‌تواند منجر به مرگ بیمار شود. بر اساس اعلام مایو کلینیک (یکی از معتبرترین مراکز و دانشگاه‌های علوم پزشکی جهان) مرگ ناشی از شوک سپتیک در نیمی از موارد ابتلا به این عارضه دیده می‌شود و حتی در صورت درمان موفق، سپسیس می‌تواند آسیب‌های دائمی به همراه داشته باشد. یکی از این مشکلات افزایش احتمال عفونت‌ها در آینده است.
هرقدر درمان پزشک‌تان را بهتر اجرا کنید، احتمال بهبودی کامل افزایش می‌یابد. درمان سریع و تهاجمی در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان شانس رهایی از سپسیس را افزایش خواهد داد. بسیاری از افراد بدون پیامدهای بعدی از سپسیس خفیف بهبود می‌یابند. با مراقبت‌های مناسب ظرف مدت ۱ یا ۲ هفته حال بیمار بهتر می‌شود.
اما اگر از سپسیس شدید نجات پیدا کنید، باز هم پیامدهای خطرناک آن شما را تهدید خواهد کرد. برخی از عوارض جانبی بلندمدت سپسیس عبارتند از:
- افزایش احتمال بروز لخته‌های خونی
- از کار افتادگی اعضا (ممکن است فرد برای ادامه‌ی زندگی به عمل جراحی یا اقداماتی نیاز داشته باشد.)
- مرگ بافت یا قانقاریا؛ ممکن است نیاز باشد بافت یا اندام تحت تأثیر قطع شود.
پیشگیری از سپسیس
برداشتن اقدامات برای جلوگیری از شیوع عفونت می تواند خطر ابتلا به سپسیس را کاهش دهد. این شامل:
- واکسیناسیون به موقع و منظم. برای مثال: برای آنفلوانزا، ذات الریه و سایر عفونت ها
- رعایت بهداشت ( به معنای تمرین مراقبت مناسب از زخم، شستن صحیح دست و استحمام منظم است.)
- شروع فوری درمان در صورت بروز علائم عفونت
